Wat zijn de eerste signalen van dyslexie?

Moeite hebben met het onthouden van eenvoudige kinderversjes en -liedjes en er niet van genieten. Rijmen moeilijk vinden. Bekende woorden verkeerd uitspreken. Traag spreken. Het moeilijk vinden om voorgelezen verhaaltjes te begrijpen. Niet snappen waarom het plaatje bij het verhaal hoort. De eerste letter van de eigen naam niet (her)kennen. De letters van de namen van gezinsleden niet (her)kennen. Moeite hebben om woorden te koppelen aan voorwerpen. Moeite hebben te benoemen welke klank bij welke letter hoort. De verkeerde schoen aan de verkeerde voet aandoen. Onhandig zijn of wat onbeholpen bewegen, met veel ongelukjes. Moeite hebben met springen, de maat klappen, een bal vangen of tegen een bal trappen. Geen voorkeur voor links of rechts ontwikkelen.

Kinderen en jongeren met dyslexie hebben problemen met het verwerken van klanken en letters. Ze vallen meestal op als ze hardop moeten lezen. Vaak gaat dat langzamer dan het tempo van hun klasgenootjes en niet vloeiend. In plaats daarvan lezen ze op een spellende en/of radende wijze. Daarnaast schrijven ze woorden vaak zoals ze die horen en maken ze veel fouten in dictees. Letters worden daarbij vaak door elkaar gehaald of gespiegeld. Deze problemen zijn vaak al vanaf de start van het taalonderwijs op de basisschool te merken. Hij of zij heeft moeite om het verschil te horen tussen klanken als m, n en ng of eu, uu en ui. Hij of zij draait letters of de volgorde van letters om tijdens het lezen, bijvoorbeeld de b en d of drop in plaats van dorp. Hij of zij hakkelt bij het lezen van langere woorden. Hij of zij slaat in teksten soms de korte woordjes over of vervangt ze door andere woorden. Hij of zij heeft soms moeite om op woorden te komen. Hij of zij haalt begrippen als voor/achter en links/rechts door elkaar. Hij of zij heeft moeite met het aanleren van liedjes of rijmpjes. Hij of zij vindt het lastig om rijtjes, spellingregels en soms ook tafels te onthouden. Hij of zij heeft moeite met het onthouden van vaste woordcombinaties, uitdrukkingen of gezegdes. Hij of zij heeft moeite met snel lezen en nauwkeurig lezen. Hij of zij vertoont ontwijkend gedrag als hij of zij moet lezen.

Er zijn een aantal factoren die op basis van onderzoek als voorspellers worden gezien van lees- en spellingproblemen en dyslexie. Genetische factoren Dyslexie komt voor in de familie Spraak- en taalontwikkeling Moeite met uitspraak klanken Moeite met vormen van goede zinnen Kleine woordenschat Fonologisch en fonemisch bewustzijn Moeite met hakken van een woord in losse klanken, bijvoorbeeld /boek/ naar /b/ /oe/ /k/ Moeite met samenvoegen van losse klanken tot een woord, bijvoorbeeld het plakken van /b/ /oe/ /k/ tot /boek/ Moeite met weglaten van klanken in een woord, bijvoorbeeld het weglaten van de /r/ in /broek/, je houdt /boek/ over Moeite met het herkennen van een klank in een woord Actieve letterkennis Moeite met het onthouden van letter-klankkoppelingen Benoemsnelheid Moeite om snel en goed reeksen letters, plaatjes of cijfers te benoemen Non-woord repetitie Moeite om niet bestaande woorden na te zeggen Moeite met het begrijpen van complexe vragen, terwijl ze het antwoord wel weten Moeite met het onthouden of ophalen van namen uit het geheugen Moeite met het opnoemen van dagen van de week Moeite met het ordenen van objecten Moeite om op woorden te komen