Zelfvertrouwen ontwikkelt zich niet uit het niets, maar wordt vooral gevormd door factoren in iemands opvoeding, ervaringen, en interacties. Veelvoorkomende oorzaken die bijdragen aan een laag zelfvertrouwen zijn een strenge of kritische opvoeding, negatieve ervaringen, perfectionisme, vergelijken met anderen, sociale druk, gezondheidsproblemen, en een negatief zelfbeeld. Zelfvertrouwen kan worden opgebouwd door realistische doelen te stellen, zelfcompassie te cultiveren, te focussen op sterke punten, te stoppen met het vergelijken met anderen, positief te denken, en nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Het omringen van jezelf met positieve invloeden, werken aan je lichaamstaal, en goed voorbereid zijn op uitdagende situaties kunnen ook helpen. Voor sommigen kan professionele hulp nodig zijn om dieperliggende problemen aan te pakken en strategieën te ontwikkelen om zelfvertrouwen te vergroten. Gebrek aan zelfvertrouwen kan door een combinatie van deze factoren worden veroorzaakt, maar door een bewuste en gestructureerde aanpak kan zelfvertrouwen worden opgebouwd en versterkt.